Özet
Sovyet Rusya'da Sansüre Karşı Maskeleme Yöntemi Olarak "Ezop Dili"
Ekim Devriminin ardından, kendi ideolojik fikirlerine kutsal ve mutlak gibi vasıfları kazandırma gayesinde olan sosyalist iktidar meşruiyetini pekiştirme, toplumu tam anlamıyla boyunduruğu altına alma ve onu bu şekilde yönetme amacıyla hareket eder. Hedefine ulaşmak için, kendi otoritesini kabul ettirme, düşünsel ve davranışsal kalıplar dünyasını dayatma maksatlı total hareketler dünyasının oluşturulmasında en önemli faktörün dil olduğunu bilerek planlamalarını yapar. Daha sonra geliştirdiği ve novoyaz (yeni söylem/newspeak) adını alacak totaliter dili kullanarak da tesis ettiği siyasal kültürün uyumunu ve devamlılığını sağlamaya çalışır. Bireyin siyasi iktidara göre şekillendirilmesini sağlayan bilişsel evreni yaratmak için manipüle etme üzerine kurulu bu yeni söylem kullanılır. Novoyaz, değişen rejimle birlikte özellikle politik sözcüklerin yeni çağrışımlarını oluşturmak üzere yeni bir sözlük hazırlatmak, karışık kısaltmalar oluşturmak, Sovyetlere özgü yeni kelimeler üretmek (sovetizmı) suretiyle dilin politize edilmiş haline işaret eder. Manipülasyon ve mobilizasyon aracı olan bu yeni söylem bireyin siyasi iktidara göre konuşlandırılması için gerekli bilişsel evreni yaratır. Novoyaz, varlığını dil üzerinden sürdüren yazarları üçe böler: statükoyu koruyucu bir rol üstlenerek eserlerini novoyazın toplumsal fonksiyonları ışığında üretenler ilk grubu oluştururken, ideolojinin pratikteki açıklarını gözlemleyerek yeni söylemi benimsemeyip tali yollar arayışındaki bir diğer grup göç yolunu tercih eder. Göç imkânı bulamayıp, sisteme ve statükoya uyumlu yığınlar arasında yer almayı reddeden son grupsa ezop dilini kullanmayı tercih eder. Alegorik ifade dilinin zengin katmanlarını içeren ezop dili, adı geçen üçüncü grup için Sovyet sansür komitesini atlatarak okuyucuya ulaşabilme yolunda yeni bir dil imkânı sunar. Bu çalışmada, Ekim Devrimiyle birlikte dilbirimleri temelinde bilinçli bir şekilde gerçekleştirilen değişiklikler ve kendisini bu değişiklikler karşısında siyasi duruşlara göre konuşlandıran Sovyet entelijensiyası ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Ezop dili, novoyaz, ekim devrimi, Sovyetler Birliği, totalitarizm