Eski Uygur Türkçesi Budist Metinlerinde 108 Sayısı
(108 Number in the Old Uyghur Buddhist Texts
)
|
Yazar
|
:
Hacer Tokyürek
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
63
|
|
Sayfa |
:
531-540
|
Özet
Matematiksel değer olarak tüm evreni ölçümleyen sayılar, kültürel ve dinî çeşitli anlamları içinde barındırır. Bu bağlamda Eski Uygur Türkçesindeki 108 boncuktan oluşan tespih, bir dhāraṇīnin 108 kez tekrar edilmesi ya da Mañjuśrī Buddha’nın 108 adının tekrarı gibi örneklerdeki 108 sayısı da önemli bir sayısal değerdir. Çünkü gerek Budizm’de ve gerekse diğer dinlerde 108 sayısı oldukça önemli bir yere sahiptir. Eski Uygur Türkçesindeki 108 sayısı da incelendiğinde görülecektir ki bu sayı üç farklı yaratılışı ifade etmektedir. Bunlar; 1. Evren, 2. Dünya, 3. İnsan. İlk olarak burada evrenin yaratılışında güneş, dünya ve ayın birbiri ile olan mesafeleri söz konusudur. İkincisi dünyanın yaratılışıdır ve dünyada ya da doğada önemli bir kural olan altın oran kuralı 108 sayısıyla bağlantılıdır. Son olarak da insan vücudu ve ruhu 108 sayısıyla ilintilidir. İnsan bedeninde bulunan 108 basınç noktası ile beden ve tanrı arasındaki mesafe 108 sayısıyla gösterilir. Ayrıca matematiksel ve astronomik değer taşıyan 108 sayısı da astrolojiyi ilgilendirir.
Anahtar Kelimeler
108 sayısı, Budizm, Eski Uygurca, makrokozmoloji, mikrokozmoloji
Abstract
Numbers which measure the whole universe as mathematical value contain cultural and religious various meanings. In this context, 108 numbers in the samples such as rosary with 108 beads , the repetition of a dhāraṇī 108 times, or the repetition of the 108 name of Mañjuśri Buddha in the Old Uyghur, is also an important numerical value. Because the number 108 in Buddhism and other religions has a very important place. When the number of 108 in the Old Uyghur Turkish is examined, it is seen that this number represents three different creations. These; 1. Universe, 2. World, 3. Human. Firstly, in the creation of the universe, the distances between the sun, the earth and the moon are concerned. The second is the creation of the world, and it is linked to the golden ratio rule 108, an important rule in the world or in nature. Finally, the human body and spirit are associated with the number 108. The 108 pressure points in the human body and the distance between the body and the god are indicated by the number 108. Furthermore, the number 108, which has mathematical and astronomical value, is also related to astrology.
Keywords
108 number, Buddhism, Old Uyghur, macrocosmology, microcosmology.