Özet
Lütfi Paşa’nın Asafname’si Üzerine İktidarın Denetimi Bağlamında Söylem Çözümlemesi
Siyasetnameler, devlet ve toplum düzeninde görülen bozulmalar ve kargaşalar üzerine keleme alınan yazınsal türlerdendir. Bu bağlamda siyasetname yazımının, devletlerin ve toplumların kırılma noktalarında arttığı gözlenmektedir. Bundan dolayı siyasetnameleri, salt devlet yöneticilerine verilen öğüt ve salıklardan meydana gelen eserler olarak değil; devlet ve toplum düzeninde baş gösteren sorunlara çözüm üretebilme kapasitesiyle ve işlevsel yönüyle de değerlendirmek gerekir. Bu sorun çözme işlevi, siyasetnamelere göre değişiklik gösterebilmektedir. Kimi siyasetnameler sorunları saptayarak doğrudan çözüm sunma özelliğiyle bir ıslahatname gibi işlev görürken, kimi siyasetnameler ise kuramsal bilgiler ve aktarılan öğüt içerikli hikâye ve anekdotlarla sorunları dolaylı yoldan dile getirme ve bunlara çözüm üretme yönüyle öne çıkar. Lütfi Paşa, 16. yüzyılda veziriazam olarak görev yapması dolayısıyla yönetimsel ve toplumsal sorunları yakından gözlemleyerek bu sorunların önüne geçmek ve bunlara çözümler üretmek için bir siyasetname yazma yoluna gitmiştir. Bilgi ve deneyimlerinden yola çıkarak kendisinden sonra gelecek yöneticilere öğütler vermek, devlet yönetiminde ve toplumda görülen aksaklıkları gidermek amacıyla Asafname adlı eserini oluşturmuştur. Bu çalışmada iktidarın meşruiyet elde etme yollarından biri olan denetim, Michel Foucault’nun sistemleştirdiği iktidar anlayışına bağlı kalınarak Asafname özelinde ele alınacak; söz konusu eserdeki denetleme mekanizmasının işleyişi, iktidar fenomenini sorunsallaştıran bir yaklaşım çerçevesinde söylem çözümlemesi yöntemiyle irdelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Asafname, siyasetname, denetim, iktidar, söylem.
