Özet
LUĠAT-İ ÇAĠATAY VE TÜRKÎ-İ OSMÂNÎ’DE DİNÎ TERİMLER
Cumhuriyet’in ilk yıllarında yazılı kaynakları taramak ve yerel ağızlardan derleme yapmak güncel Türkçe sözlüğe ve güncel kullanıma kelime kazandırma yöntemi olarak kullanılmıştır. Taranan ve derlenen kelimelerin hepsi değil ama bir kısmı yeniden can bulmuş, kalıcı olmuştur. Bu yöntemi biraz değiştirerek bir eserdeki belli bir alanla ilgili kelimeler üzerinde çalışarak o kelimelere dikkat çekmek de mümkündür.
“Luġat-i Çaġatay ve Türkî-i Osmânî” adlı sözlüğü Şeyh Süleyman Efendi 1882 yılında doğu ve batı Türkleri arasındaki iletişimi güçlendirmek amacıyla hazırlamıştır. Sözlüğün yazarı İstanbul’daki Özbekler Tekkesinde postnişinlik yapmıştır. Bu yönüyle yazarın dinî terimlere vakıf olduğu düşünülmüştür. Tüm bunlar “Luġat-i Çaġatay ve Türkî-i Osmânî”de dinî terimlerin yoğun olacağı ve bu kelimelerden bazılarının günümüzde kullanılabileceği düşüncesini uyandırmıştır.
Çalışmanın ilk bölümünde Çağatay edebiyatı, Çağatay sözlükleri ve “Luġat-i Çaġatay ve Türkî-i Osmânî hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde sözlükte geçen dinî terimler anlamlarıyla birlikte ele alınmış ve bu terimlerin Türkçenin ilk sözlüğü DLT’de olup olmadıkları gözden geçirilmiştir. Sonuç bölümünde konu hakkında bazı değerlendirme ve çıkarımlar yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Çağatayca, Şeyh Süleyman Efendi, Luġat-i Çaġatay ve Türkî-i Osmânî, dinî terimler
