Özet
II. Meşrutiyet Döneminde Ordunun Sağlık Hizmetlerini Yapılandırma Çabaları
Osmanlı Ordusu’nda sağlık hizmetleri meselesi ciddi manada ilk defa Sultan II. Mahmut döneminde ele alındı. Tıphane’nin açılmasından sonra ordu hizmetinde bu mektepten yetişen tabipler istihdam edilmeye başlandı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ve 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’nda ordunun sağlık hizmetlerinde ortaya çıkan kötü manzara karşısında acil düzenlemeler yapıldı. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde ordunun sağlık hizmetleri, Erkan-ı Harbiye Nezareti teşkilatında yer alan Sıhhiye Dairesi’nin idaresinde bulunuyordu. 10 Mart 1909 tarihinde kabul edilen “Memurin-i Sıhhiye-i Askerîye Nizamnamesi” ile ordunun insan ve hayvan kaynağının sağlık hizmetleri esaslı bir şekilde teşkilatlandırıldı. 11 Temmuz 1911 tarihinde yayımlanan “Askerî Teşkilat Sıhhiye-i Baytariyye Nizamnamesi” ile baytar sıhhiye heyetinin görev ve yetkileri yeniden düzenlendi. 7 Şubat 1912 tarihinde ise Harbiye Nezareti Sıhhiye Dairesi’nin görevleri yeniden tespit edildi. Ordu sağlık hizmetleri konusunda ihtiyaca göre sürekli yeni düzenlemelerin yapıldı, kanun ve nizamnameler çıkarıldı. Ordu sağlık hizmetleri teşkilat ve işleyiş olarak iyi olmasına rağmen, salgın hastalıklar, maddi nedenler ve tıbbi malzeme eksikliklerinden dolayı yetersiz kaldı. Balkan ve I. Dünya Savaşı’nda verilen kayıpların büyük bir kısmı ilaç ve tıbbi malzeme yetersizliğinden ve de salgın hastalıklardan kaynaklandı.
Anahtar Kelimeler
II. Meşrutiyet Dönemi, Ordu Sağlık Hizmetleri, Sıhhiye Dairesi, Veteriner Hizmetleri, Sıhhiye Hizmetleri