Sovyet Rusya'da Sansüre Karşı Maskeleme Yöntemi Olarak "Ezop Dili"
("Aesop's Language" as a Way to Escape Novoyaz
)
|
Yazar
|
:
Hanife Saraç
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
58
|
|
Sayfa |
:
240-253
|
Özet
Ekim Devriminin ardından, kendi ideolojik fikirlerine kutsal ve mutlak gibi vasıfları kazandırma gayesinde olan sosyalist iktidar meşruiyetini pekiştirme, toplumu tam anlamıyla boyunduruğu altına alma ve onu bu şekilde yönetme amacıyla hareket eder. Hedefine ulaşmak için, kendi otoritesini kabul ettirme, düşünsel ve davranışsal kalıplar dünyasını dayatma maksatlı total hareketler dünyasının oluşturulmasında en önemli faktörün dil olduğunu bilerek planlamalarını yapar. Daha sonra geliştirdiği ve novoyaz (yeni söylem/newspeak) adını alacak totaliter dili kullanarak da tesis ettiği siyasal kültürün uyumunu ve devamlılığını sağlamaya çalışır. Bireyin siyasi iktidara göre şekillendirilmesini sağlayan bilişsel evreni yaratmak için manipüle etme üzerine kurulu bu yeni söylem kullanılır. Novoyaz, değişen rejimle birlikte özellikle politik sözcüklerin yeni çağrışımlarını oluşturmak üzere yeni bir sözlük hazırlatmak, karışık kısaltmalar oluşturmak, Sovyetlere özgü yeni kelimeler üretmek (sovetizmı) suretiyle dilin politize edilmiş haline işaret eder. Manipülasyon ve mobilizasyon aracı olan bu yeni söylem bireyin siyasi iktidara göre konuşlandırılması için gerekli bilişsel evreni yaratır. Novoyaz, varlığını dil üzerinden sürdüren yazarları üçe böler: statükoyu koruyucu bir rol üstlenerek eserlerini novoyazın toplumsal fonksiyonları ışığında üretenler ilk grubu oluştururken, ideolojinin pratikteki açıklarını gözlemleyerek yeni söylemi benimsemeyip tali yollar arayışındaki bir diğer grup göç yolunu tercih eder. Göç imkânı bulamayıp, sisteme ve statükoya uyumlu yığınlar arasında yer almayı reddeden son grupsa ezop dilini kullanmayı tercih eder. Alegorik ifade dilinin zengin katmanlarını içeren ezop dili, adı geçen üçüncü grup için Sovyet sansür komitesini atlatarak okuyucuya ulaşabilme yolunda yeni bir dil imkânı sunar. Bu çalışmada, Ekim Devrimiyle birlikte dilbirimleri temelinde bilinçli bir şekilde gerçekleştirilen değişiklikler ve kendisini bu değişiklikler karşısında siyasi duruşlara göre konuşlandıran Sovyet entelijensiyası ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Ezop dili, novoyaz, ekim devrimi, Sovyetler Birliği, totalitarizm
Abstract
After the October Revolution, the socialist power which intended to acquire holy and absolute qualities for its ideological thoughts acted in a way to reinforce its legitimacy, to completely yoke the society and to govern it such. In order to reach to its goal, it established plans knowing that the most significant factor is language in having its authority accepted and in creating a world of total movements with an intention to impose intellectual and behavioural stereotypes. Later, it attempts to maintain the consistency and the continuity of the political culture which it had established and developed using totalitarian language and which would be called novoyaz. A new discourse (newspeak) arose based on manipulation to create a cognitive system in which individuals are shaped according to the political power. Novoyaz refers to the politicization of language by creating a new dictionary, producing complicated abbreviations and establishing new words that are unique to soviets (sovietism) in order to cause new associations of political words in consequence of the new regime. As a new instrument for manipulation and mobilization, this new discourse (newspeak) creates a cognitive system required for deploying individuals according to the power.Novoyaz divides writers who sustain their existence through language into three categories: the first group is the writers who produce works in the light of social functions of novoyaz by assuming the status quo as a protective role; the second group is the writers who chooses emigration since they observe the inconsistencies of ideological practice and do not accept the new discourse; and the third group adopts Aesop’s language for they cannot emigrate but also reject to take place among the masses in conformity with the status quo. Aesop’s language which contains the rich layers of allegorical expression language provides a new language possibility for the third group in reaching to the reader by escaping the Soviet censorship committee. This study discusses the deliberate changes on language units after the October Revolution and the Soviet intelligentsia’s political deployment of itself against these changes.
Keywords
Aesop’s language, novoyaz, october revolution, the Soviet Union, totalitarianism