Eski Anadolu Türkçesiyle Manzum Bir Metin: Emīrī’nin Mevlid’i”
(A Poetical Text in Old Anatolian: Emīrī’s Mawlid
)
|
Yazar
|
:
Uğur Uzunkaya
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
62
|
|
Sayfa |
:
335-357
|
Özet
Bir terim olarak mevlid ‘doğum yeri ve doğum zamanı’ anlamlarını ihtiva etmektedir. Eski Anadolu Türkçesi döneminde bir tür olarak değerlendirilen mevlid metinleri Hz. Muhammed’in doğumuna, miracına ve mucizelerine methiye niteliği taşıyan, çoğunlukla manzum ve mesnevi türünde kaleme alınan eserlere verilen bir addır. Mevlid metinleri yapısı itibariyle tevhid, münacat, naat ile başlamaktadır. Bunu Hz. Muhammed’in doğumu, miracı, çeşitli mucizeleri ve vefatı izler. Mevlid metinleri dua faslıyla tamamlanır. İslam dünyasının hemen tamamında rastlanılan mevlid yazma geleneği İslam tarihinde, edebiyatında, sanatında ve musikisinde önemli bir yer tutar. Bu yazı kaynaklarda 15. yüzyıl şairi olarak kabul edilen Emīrī tarafından kaleme alınan Mevlid metninin yazı çeviriminin ve dil incelemesinin yapılmasını amaçlamaktadır. Emīrī’nin Mevlid’inin bilinen tek nüshası İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu 3821/3’te korunmaktadır. Mevlid metni, içinde yer aldığı eserin 31b-45b sayfaları arasında bulunmakta ve 15 varaktan oluşmaktadır. Harekeli nesih ile kaleme alınan yazmada sayfada 13 satır bulunmaktadır. Mevzubahis mevlid metni 345 beyit ve her bendi üç mısradan mürekkep 4 müsellesten oluşmaktadır ve aruzun remel bahriyle yazılmıştır. Başka bir nüshası tespit edilemediğinden eserin yazı çeviriminde yalnızca bu yazma esas alınmıştır. Eserin istinsah tarihi mevcut olmasa da dil özelliklerinden Eski Anadolu Türkçesinin dil hususiyetlerini taşıdığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Eski Anadolu Türkçesi, Emīrī, Mevlid, Hz. Muhammed’in doğumu.
Abstract
Mawlid as a term comes to mean ‘the birthplace and the birthday’. Mawlid, which is evaluated as a poetical type during Old Anatolian Turkish, is the name given to the works that are mostly written in verse and in the form of a mathnawi and it has the characteristics of Prophet Muhammad's birth, his ascension and his miracles. Mawlid texts begin with the poetry of God’s oneness and greatness, invocation, and the poem praising the Prophet Muhammad. These chapters are followed by the poetries on Prophet Muhammad’s birth, his ascension, his diverse miracles and his death respectively. Mawlid texts are completed with the prayer chapter. The tradition of Mawlid writing found in almost all of the Islamic world has an important place in Islamic history, literature, art and music. This paper aims to present in Latin alphabet transcription, the orthographic characteristics and linguistic analysis of the mawlid text written by Emīrī, who is accepted as a 15th century poet in various anthologies. The only known copy of Mawlid by Emīrī is currently located in the Süleymaniye Manuscript Library in Istanbul and carries the identification number of Ayasofya 3821/3. This mawlid text is among the folios 31b-45b of the work in which it is bound and is composed of 15 folios. It was written in naskh style with vowel point of the Arabic script, each of the page contains 13 lines. The mawlid text in question consists of 345 couplets and 4 poetries composed of three verses written in the ramal meter. Since another copy could not be determined, this manuscript for the transciption of the text is taken as a basis. Although the text has no date regarding when it was copied, it is determined that the manuscript has linguistic characteristics of Old Anatolian Turkish in the light of linguistic points.
Keywords
Old Anatolian Turkish, Emīrī, Mawlid, the birthday of the Prophet Muhammad.