Bağımsızlığının İlk Yıllarında Azerbaycan’ın Sosyo-Kültürel Öze Dönüş Süreci ve Türkiye’nin Rolü
(The Socio-Cultural Self-Return of Azerbaijan in the First Years of Independence and the Role of Turkey
)
|
Yazar
|
:
Telman Nusretoğlu
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
73
|
|
Sayfa |
:
1-11
|
Özet
Azerbaycan önce Rus Çarlığı’nın, kısa bir bağımsızlık döneminin ardından ise Sovyet Rusya’nın hakimiyiti altına düşmüştür. Esaret yıllarında Azerbaycan Türkleri her yönden ama bilhassa kültürel olarak ciddi baskılara maruz kalmıştır. Özellikle Sovyetler Birliği (SSCB) döneminde Türk kültürüne yönelik planlı ve programlı bir engelleme, hatta yok etme politikası takip edilmiştir. Tabii ki Türk kültürüne karşı yürütülen bu politika sadece Azerbaycan ile sınırlı kalmamış, Sovyetler Birliği bünyesinde bulunan diğer Türk Cumhuriyetleri de aynı süreçleri yaşamıştır. Uzun yıllar devam eden baskı ve engellemeye rağmen bağımsızlık mücadelesi döneminde ve sonrasında Azerbaycan Türklerinin kültürel açıdan büyük bir hafıza dönüşümü yaşadığına şahitlik etmekteyiz. Türk kültürünün yeniden nüfuz kazanması ve Azerbaycan halkının kültürel öze dönüşü, Türkiye’nin de desteğiyle sistematik bir süreç halini almıştır. İki ülke arasında imzalanan anlaşmalar, açılan diplomatik temsilcilikler, düzenlenen organizasyonlar, karşılıklı ziyaretler, vize kolaylığının sağlanması, sınır kapılarının açılması, öğrenci mübadelesi vs. bu amaca hizmet etmekteydi. Türkiye’nin çok hızlı biçimde Sovyetler sonrası yeni döneme uygun bir politika geliştirdiğini söylemek zordur. Bu büyük imparatorluğun böylesine hızlı dağılabileceğini tasavvur etmek o dönemde mümkün değildi. Bu nedenle yeni döneme göre bir dış politika belirlemek vakit almıştır diyebiliriz. Ancak zaman içinde Türkiye’nin sırtladığı misyon ve ortaya koyduğu vizyon, Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri arasında kültürel, siyasî, ekonomik, askeri ve daha pek çok alanda işbirliğine, ortaklığa, hatta ittifaka dönüşmüştür.
Anahtar Kelimeler
Türkiye , Azerbaycan , Türk, kültür, eğitim
Abstract
Azerbaijan first fell under the rule of the Russian Tsardom, and after a short period of independence, the country became part of the Soviet Russia. During the years of captivity, the culture of Azerbaijani Turks were under the pressure from all sides. Especially during the Sovet Union (USSR), systematic and programmed policy of preventing and even destroying Turkish culture were carried out. This policy against Turkish culture was not only limited to Azerbaijan, but also other Turkic Republics within the Soviet Union experienced the same processes. Despite long years of oppression and obstruction, we witness that Azerbaijani Turks have undergone the great cultural memory transformation during and after the independence struggle. The re-influence of Turkish culture and the return of the Azerbaijani people to their cultural essence has become a systematic process with the support of Turkey. Agreements signed, opening of diplomatic missions, organization of organizations, mutual visits, visa facilitation, opening of border gates, exchange of students, etc. between the two countries served this purpose. It is difficult to say that Turkey very quickly developed the policy suitable for the new post-Soviet era. At that time, it was impossible to imagine that this great empire could disintegrate so quickly. For this reason, it can be said that it took time to determine the foreign policy in accordance with the new period. However, over time, Turkey's mission and vision have turned into cooperation, partnership and even alliance between Turkey and the Turkic Republics in cultural, political, economic, military and many other fields. In addition, Turkey's relations with Azerbaijan were more comprehensive than those of other Turkic republics.
Keywords
Turkish, Azerbaijan, Turkey, Culture, Education